معنی درس
دوستی
بدان ای پسر مردمان تا زنده اند از دوستان ناگزیرند که مرد اگر بی برادر باشد به که بی دوست ، از آن که حکیمی را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر ؟ گفت برادر نیز ، دوست به .
پس به کار دوستان اندیشه کن و دوستی ایشان به مردمی و احسان ، تازه دار و چون دوست نو گیری پشت بر دوستان کهن مکن .دوست ، همی طلب و دوستان کهن را بر جای همی دار تا همیشه بسیار دوست داشته باشی . و دیگر با مردمانی که با تو به راه دوستی روند و « نیم دوست » باشند ، نیکویی و ساز گاری کن و در هر نیک و بد به ایشان مشفق باش تا چون از تو مردمی ببینند ، دوست یکدل شوند .
بدان که انسان تا زمانی که زنده است ناچار است که با مردم دوست باشد و دوستانی داشته باشد که اگر یک انسان بی قوم و خویش و برادر باشد بهتر تا این که هیچ دوستی نداشته باشد زیرا از حکیمی پرسیدند که دوست بهتر است یا بردارد ؟گفت : برادر که اگر با انسان دوست نیز باشد خیلی بهتر می شود .پس به فکر دوستان خود باش و دوستی خودت را با آنها با مردمداری و انسانیت و خوبی همواره نو و تازه کن وز مانی که با کسی تازه دوست شدی دوستان قدیمی را از باد نبر و رابطه خود را با آنها قطع نکن . همواره با مردم تازه دوست شو و دوستان قدیمی را نیز برای خود نگه دار تا همیشه دوستان بسیاری داشته باشی .و هچمنین با کسانی که دوستی مختصری داری با نیکویی رفتار کن و در هر پیش آمد نیک و بد نسبت به آنها مهربان باش تا زمانی که این رفتار ها را از تو می بینند در دوستی با تو صمیمی شوند .« قابوس نامه ، عنصر المعالی کیکاووس »
مشاورت
مشاورت کردن در کارها از قوی رایی مردم باشد و از تمامی عقل و پیش بینی ؛چه هرکس را دانشی باشد و هریکی چیزی داند؛ یکی بیشتر و یکی کمتر ویکی دانشی دارد و هر گز به کار نبسته است و نیازموده و یکی همان دانش داند و کار بسته است و آزموده.مَثَل این چنان باشد که: یکی باشد که بسیار سفر ها کرده باشد و جهان بسیار دیده و سرد و گرم چشیده و در میان کار ها بوده ،با آن کس برابر نتوان کرد که هرگز سفر نکرده باشد و ولایت ها ندیده ، و از این رو گفته اند «تدبیر با دانایان و پیران و جهان دیدگان باید کرد » .
و نیز یکی را خاطر تیز تر باشد و در کار ها زود تر تواند دید و یک کند فهم باشد ، و تدبیر ده تنه چون زور ده مرده باشد .همه ی جهانیان متّفق اند که هیچ آفریده ، دانا تر از پیغامبر ( ص ) نبوده است و با این همه فضیلت و معجزات که اورا بُود ، خدای ( تعالی ) اورا می فرماید : « وَشاور هُم فی الامر » یا محّمد چون کاری کنی ویا مهّمی تورا پیش آید ،با یاران خویش تدبیر کن .
مشورت نا کردن در کارها ، ضعف رایی باشد و هیچ شغلی بی مشورت ، نیکو نیاید.
مشورت در کارها نشان هوشمندی و عاقل بودن وآینده نگری است چون هرکس دانشی دارد و چیزی بلد است ؛ بعضی هابیشتر می دانند و بعضی ها کمتر بعضی ها دانشی دارند و هرگز از آن استفاده نکرده اندو آن را امتحان نکرده اند و بعضی های دیگر همان دانش را دارند و ازآن استفاده نیز کرده اند و آن را امتحان نیز کرده اند .مثلاً کسی که سفر ها زیادی کرده باشد و دنیا را دیده باشد و سردو گرم روزگار را چشیده باشد و کار های بسیاری را تجربه کرده باشد با کسی که هرگز سفر نکرده باشد و شهر های مختلف را ندیده باشد نمی تواند یکسان باشد .به مین دلیل گفته اند : « برای چاره اندیشی باید با دانایان و کهن سالان و افراد با تجربه مشورت کرد ». و همچنین یکی هوش بیشتری دارد و نتیجه کار ها را زودتر می تواند پیش بینی کند و یکی هوش کمتری دارد و این توانایی را ندارد ، همانطور که زور ده تفر از روز یک نفر بیشتر است فکر و اندیشه دهن نفر هم از فکر و اندیشه یک نفر قوی تر است .
همه جهانیان به این موضوع عقیده دارندکه هیچ آفریده ای در دنیا داناتر و عاقل تر از پیامبر (ص ) نبوده است و با این همه خردمندی و معجزه ها که پیامبر داشت ، خدای بلند مرتبه به او می فرماید : (( در کار ها با آن ها مشورت کن )) ، ای محمّد زمانی که می خواهی کاری را انجام بدهی و یا مسئله مهّمی پیش آمد با مشورت با یاران خودت چاره اندیشی کن برای آن کار . مشورت نکردن در کار ها نشانه بی خردی است و هیچ کاری بدون مشورت درست انجام نمی شود .«سیاست نامه خواجه نظام الملک توسی »
خود ارزیابی
1- منظور از « مرد اگر بی برادر باشد بِه که بی دوست » چیست ؟
در اینجا مراد از برادر به طور کلی قوم و خویش می باشد ومنظور این است که آدم اگر قوم وخویش نداشته باشد بهتر از این است که دوستی نداشته باشد .چون داشتن قوم و خویش دست خود آدم نیست اما داشتن دوست و دوستی با مردم به خود آدم بستگی دارد.
2- پیام کلی درس مشاورت چیست ؟
این که در کارها باید مشورت کرد چون هرکس تجربه ای دارد و استفاده از تجربه دیگران باعث می شود ما در کار ها موفق تر باشیم .
بخوان و حفظ کن
معنی ابیات
زورزش میاسای
تن زنده والا به ورزندگی است ......... که ورزندگی مایه زندگی است.
ارزش وجودی انسان به کار وتلاش است که این کار و تلاش در واقع باعث شادابی زندگی است.
به سختی دهد مرد آزاده تن ................. که پایان تن پروری بندگی است.
انسان آزاده به سختی ها تن می دهد چون می داند که نتیجه تن پروری و تنبلی حقارت ، اسارت ،بنده و زیر دست ، دیگران بودن است .
کسی کو توانا شد وتندرست .............. خرد ررا به مغزش فروزندگی است.
کسی که جسم خود را توانا و تندرست کند عقل و خرد او نیز بهتر و بیشتر کار می کند .
ز ورزش میاسای و کوشنده باش ........... که بناید گیتی به کوشندگی است .
از ورزش دست بر ندار و مدام تمرین و تلاش کن که اساس این جهان بر پایه ی تلاش و کوشش گذاشته شده است .
نیاکانت را ورزش آن مایه داد ............. که شهنامه ز ایشان به تابندگی ست .
ورزش اجداد تورا آن قدر قوی کرد که نام پهلوانان آن ها در شاهنامه آمده و باعث ارزشمند شدن آن کتاب شده است .
تو نیز از نیاکان بیاموز کار .................... اگر درسرت شور زندگی است.
تو هم مانند نیاکان خودت این کار را یاد بگیر اگر می خواهی سرزنده و شاداب باشی در زندگی .
«محمد تقی ملک الشعرا بهار»
معنی واژه ها
ناگزیر = ناچار / بِه = بهتر / مردمی = انسانیّت / کهن = قدیمی / مشفق = دلسوز / مشاورت= مشورت – همفکری / قوی رای = هوشمندی / تمامی عقل = در اینجا بسیار عاقل بودن /مَثَل = مثال / تدبیر = چاره / جهان دیده = باتجربه / متفّق = اتفاق داشتن –هماهنگ بودن /فضیلت =برتری / والا = برتر / ورزندگی = تلاش - کوشش - ورزیدگی / تن پروری = تنبلی/ مایه = در اینجا قدرت -توانایی / شهنامه = شاهنامه / شور= هیجان .
بنویسیم
فعالیت های درس
1- هم معنی ( مترادف ) کلمات زیر را بنویسید.
مشفق : دلسوز
تهی : خالی
احسان : نیکی - خوبی ( کردن )
تدبیر : راه حل - چاره اندیشی
کهن : قدیمی - باستانی
مشاورت : همفکری
2- واژه های داخل کمانک را جایگزین کنید و به تناسب آن ها جملات را دوباره بنویسید.
پس به کار دوستان اندیشه کن و دوستی ایشان به مردمی و احسان تازه دار. ( اندیشه خواهم کرد )
پس به کار دوستان اندیشه خواهم کرد و دوستی ایشان به مردمی واحسان تازه خواهم داشت .
مردمان تا زنده اند از دوستان ناگزیرند. ( ما)
ما تا زنده ایم از دوستان ناگزیریم.
استاد کمی به برق چشمان بچه ها که مشتاقانه می خواستند جواب سوال آقای مدیر را بشنوند ، نگاه کرد (می خواهند )
استاد کمی به برق چشمان بچّه ها که مشتاقانه می خواهند جواب سوال آقای مدیر را بشنوند ، نگاه می کند.
3- با ترکیب کردن کلمه های داده شده ، مانند نمونه ، چهار کلمه جدید بسازید.
نمونه :دل + شاد = دلشاد
دل --- آفتاب --- پنجه --- سوخته --- یک --- قوی --- بها --- گران
آفتاب+ سوخته = آفتاب سوخته
قوی + پنجه = قوی پنجه
گران + بها = گران بها
یک + دل = یک دل
4-جدول را مانند نمونه کامل کنید. جمله نهاد مفعول فعل
دوستی
بدان ای پسر مردمان تا زنده اند از دوستان ناگزیرند که مرد اگر بی برادر باشد به که بی دوست ، از آن که حکیمی را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر ؟ گفت برادر نیز ، دوست به .
پس به کار دوستان اندیشه کن و دوستی ایشان به مردمی و احسان ، تازه دار و چون دوست نو گیری پشت بر دوستان کهن مکن .دوست ، همی طلب و دوستان کهن را بر جای همی دار تا همیشه بسیار دوست داشته باشی . و دیگر با مردمانی که با تو به راه دوستی روند و « نیم دوست » باشند ، نیکویی و ساز گاری کن و در هر نیک و بد به ایشان مشفق باش تا چون از تو مردمی ببینند ، دوست یکدل شوند .
بدان که انسان تا زمانی که زنده است ناچار است که با مردم دوست باشد و دوستانی داشته باشد که اگر یک انسان بی قوم و خویش و برادر باشد بهتر تا این که هیچ دوستی نداشته باشد زیرا از حکیمی پرسیدند که دوست بهتر است یا بردارد ؟گفت : برادر که اگر با انسان دوست نیز باشد خیلی بهتر می شود .پس به فکر دوستان خود باش و دوستی خودت را با آنها با مردمداری و انسانیت و خوبی همواره نو و تازه کن وز مانی که با کسی تازه دوست شدی دوستان قدیمی را از باد نبر و رابطه خود را با آنها قطع نکن . همواره با مردم تازه دوست شو و دوستان قدیمی را نیز برای خود نگه دار تا همیشه دوستان بسیاری داشته باشی .و هچمنین با کسانی که دوستی مختصری داری با نیکویی رفتار کن و در هر پیش آمد نیک و بد نسبت به آنها مهربان باش تا زمانی که این رفتار ها را از تو می بینند در دوستی با تو صمیمی شوند .« قابوس نامه ، عنصر المعالی کیکاووس »
مشاورت
مشاورت کردن در کارها از قوی رایی مردم باشد و از تمامی عقل و پیش بینی ؛چه هرکس را دانشی باشد و هریکی چیزی داند؛ یکی بیشتر و یکی کمتر ویکی دانشی دارد و هر گز به کار نبسته است و نیازموده و یکی همان دانش داند و کار بسته است و آزموده.مَثَل این چنان باشد که: یکی باشد که بسیار سفر ها کرده باشد و جهان بسیار دیده و سرد و گرم چشیده و در میان کار ها بوده ،با آن کس برابر نتوان کرد که هرگز سفر نکرده باشد و ولایت ها ندیده ، و از این رو گفته اند «تدبیر با دانایان و پیران و جهان دیدگان باید کرد » .
و نیز یکی را خاطر تیز تر باشد و در کار ها زود تر تواند دید و یک کند فهم باشد ، و تدبیر ده تنه چون زور ده مرده باشد .همه ی جهانیان متّفق اند که هیچ آفریده ، دانا تر از پیغامبر ( ص ) نبوده است و با این همه فضیلت و معجزات که اورا بُود ، خدای ( تعالی ) اورا می فرماید : « وَشاور هُم فی الامر » یا محّمد چون کاری کنی ویا مهّمی تورا پیش آید ،با یاران خویش تدبیر کن .
مشورت نا کردن در کارها ، ضعف رایی باشد و هیچ شغلی بی مشورت ، نیکو نیاید.
مشورت در کارها نشان هوشمندی و عاقل بودن وآینده نگری است چون هرکس دانشی دارد و چیزی بلد است ؛ بعضی هابیشتر می دانند و بعضی ها کمتر بعضی ها دانشی دارند و هرگز از آن استفاده نکرده اندو آن را امتحان نکرده اند و بعضی های دیگر همان دانش را دارند و ازآن استفاده نیز کرده اند و آن را امتحان نیز کرده اند .مثلاً کسی که سفر ها زیادی کرده باشد و دنیا را دیده باشد و سردو گرم روزگار را چشیده باشد و کار های بسیاری را تجربه کرده باشد با کسی که هرگز سفر نکرده باشد و شهر های مختلف را ندیده باشد نمی تواند یکسان باشد .به مین دلیل گفته اند : « برای چاره اندیشی باید با دانایان و کهن سالان و افراد با تجربه مشورت کرد ». و همچنین یکی هوش بیشتری دارد و نتیجه کار ها را زودتر می تواند پیش بینی کند و یکی هوش کمتری دارد و این توانایی را ندارد ، همانطور که زور ده تفر از روز یک نفر بیشتر است فکر و اندیشه دهن نفر هم از فکر و اندیشه یک نفر قوی تر است .
همه جهانیان به این موضوع عقیده دارندکه هیچ آفریده ای در دنیا داناتر و عاقل تر از پیامبر (ص ) نبوده است و با این همه خردمندی و معجزه ها که پیامبر داشت ، خدای بلند مرتبه به او می فرماید : (( در کار ها با آن ها مشورت کن )) ، ای محمّد زمانی که می خواهی کاری را انجام بدهی و یا مسئله مهّمی پیش آمد با مشورت با یاران خودت چاره اندیشی کن برای آن کار . مشورت نکردن در کار ها نشانه بی خردی است و هیچ کاری بدون مشورت درست انجام نمی شود .«سیاست نامه خواجه نظام الملک توسی »
خود ارزیابی
1- منظور از « مرد اگر بی برادر باشد بِه که بی دوست » چیست ؟
در اینجا مراد از برادر به طور کلی قوم و خویش می باشد ومنظور این است که آدم اگر قوم وخویش نداشته باشد بهتر از این است که دوستی نداشته باشد .چون داشتن قوم و خویش دست خود آدم نیست اما داشتن دوست و دوستی با مردم به خود آدم بستگی دارد.
2- پیام کلی درس مشاورت چیست ؟
این که در کارها باید مشورت کرد چون هرکس تجربه ای دارد و استفاده از تجربه دیگران باعث می شود ما در کار ها موفق تر باشیم .
بخوان و حفظ کن
معنی ابیات
زورزش میاسای
تن زنده والا به ورزندگی است ......... که ورزندگی مایه زندگی است.
ارزش وجودی انسان به کار وتلاش است که این کار و تلاش در واقع باعث شادابی زندگی است.
به سختی دهد مرد آزاده تن ................. که پایان تن پروری بندگی است.
انسان آزاده به سختی ها تن می دهد چون می داند که نتیجه تن پروری و تنبلی حقارت ، اسارت ،بنده و زیر دست ، دیگران بودن است .
کسی کو توانا شد وتندرست .............. خرد ررا به مغزش فروزندگی است.
کسی که جسم خود را توانا و تندرست کند عقل و خرد او نیز بهتر و بیشتر کار می کند .
ز ورزش میاسای و کوشنده باش ........... که بناید گیتی به کوشندگی است .
از ورزش دست بر ندار و مدام تمرین و تلاش کن که اساس این جهان بر پایه ی تلاش و کوشش گذاشته شده است .
نیاکانت را ورزش آن مایه داد ............. که شهنامه ز ایشان به تابندگی ست .
ورزش اجداد تورا آن قدر قوی کرد که نام پهلوانان آن ها در شاهنامه آمده و باعث ارزشمند شدن آن کتاب شده است .
تو نیز از نیاکان بیاموز کار .................... اگر درسرت شور زندگی است.
تو هم مانند نیاکان خودت این کار را یاد بگیر اگر می خواهی سرزنده و شاداب باشی در زندگی .
«محمد تقی ملک الشعرا بهار»
معنی واژه ها
ناگزیر = ناچار / بِه = بهتر / مردمی = انسانیّت / کهن = قدیمی / مشفق = دلسوز / مشاورت= مشورت – همفکری / قوی رای = هوشمندی / تمامی عقل = در اینجا بسیار عاقل بودن /مَثَل = مثال / تدبیر = چاره / جهان دیده = باتجربه / متفّق = اتفاق داشتن –هماهنگ بودن /فضیلت =برتری / والا = برتر / ورزندگی = تلاش - کوشش - ورزیدگی / تن پروری = تنبلی/ مایه = در اینجا قدرت -توانایی / شهنامه = شاهنامه / شور= هیجان .
بنویسیم
فعالیت های درس
1- هم معنی ( مترادف ) کلمات زیر را بنویسید.
مشفق : دلسوز
تهی : خالی
احسان : نیکی - خوبی ( کردن )
تدبیر : راه حل - چاره اندیشی
کهن : قدیمی - باستانی
مشاورت : همفکری
2- واژه های داخل کمانک را جایگزین کنید و به تناسب آن ها جملات را دوباره بنویسید.
پس به کار دوستان اندیشه کن و دوستی ایشان به مردمی و احسان تازه دار. ( اندیشه خواهم کرد )
پس به کار دوستان اندیشه خواهم کرد و دوستی ایشان به مردمی واحسان تازه خواهم داشت .
مردمان تا زنده اند از دوستان ناگزیرند. ( ما)
ما تا زنده ایم از دوستان ناگزیریم.
استاد کمی به برق چشمان بچه ها که مشتاقانه می خواستند جواب سوال آقای مدیر را بشنوند ، نگاه کرد (می خواهند )
استاد کمی به برق چشمان بچّه ها که مشتاقانه می خواهند جواب سوال آقای مدیر را بشنوند ، نگاه می کند.
3- با ترکیب کردن کلمه های داده شده ، مانند نمونه ، چهار کلمه جدید بسازید.
نمونه :دل + شاد = دلشاد
دل --- آفتاب --- پنجه --- سوخته --- یک --- قوی --- بها --- گران
آفتاب+ سوخته = آفتاب سوخته
قوی + پنجه = قوی پنجه
گران + بها = گران بها
یک + دل = یک دل
4-جدول را مانند نمونه کامل کنید. جمله نهاد مفعول فعل
ما درس دوستی را خوانده ایم. ما درس دوستی خوانده ایم
خدای تعالی، می فرماید. خدای تعالی می فرماید
دانشمند ، کتاب می خواند. دانشمند کتابمی خواند
5- با حروف پراکنده زیر ، دو کلمه چهار حرفی معنادار بسازید.
ن --- ب --- ا --- ی
کلمه اول= بینا
کلمه دوم = نایب
کلمه سوم = بانی
املا
1- مفرد کلمات زیر را بنویسید .
ظروف ------> ظرف
ساعات -----> ساعت
ملل ---------> ملّت
بازوان -----> بازو
آداب -------> ادب
2- جمله های زیر را از نظر املایی بررسی کنید و شکل درست کلمه را داخل کمانک بنویسید .
در هر نیک و بد به دوستان خود ( مشفق / مشفغ / موشفق ) باش . ( مشفق )
چون دوست نو گیری پشت بر دوستان ( کهن / کحن / کوهن ) مکن . ( کهن )
دوستی ایشان به مردمی و ( احسان / اهسان / احصان ) تازه دار . ( احسان )
3- کلمه های زیر را در جدول پیدا کرده و خانه های مربوط به هر کلمه را با رنگی، مشخص نمایید.
نگارش
1- متن زیر را بخوانید و در جاهای خالی ، کلمات مناسب بنویسید
قناری آواز نمی خواند . گل چشمانش را باز نمی کند . گویی همه منتظر فصل بهار هستند فصل دوباره زنده شدن طبیعت .فصل گل های زیبا و بوته های سرسبز و آسمان آبی که خورشید گرم و مهربان در آن می تابد . من پشت پنجره منتظر رسیدن نشسته ام . در انتظار فصلی که عشق و شور به زندگی را همراه می آورد .
2- با کلمات زیر یک جمله ی زیبا بسازید .
می گفت : مادر بزرگ همشیه قصه های زیبایی می گفت.
تاخیر : دیروزبرگزاری مسابقه ورزشی با تاخیر همراه بود.
اندیشه : هیچ کاری را بدون اندیشه نباید انجام داد.
نیکوکار : خدا به انسان نیکوکار پاداش خواهد داد.
3- از دوست خود چه انتظاری دارید ؟ در سه سطر بنویسید .
دانش آموز عزیز این فعالیت شخصی می باشد.
4- یک بیت شعر را که به مفهوم «دوستی» اشاره داشته باشد به خط خوش بنویسید .
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد .......................... نهال دشمنی بر کن که رنج بی شمار آرد
کارگاه نویسندگی
خاطره نویسی ( یاداشت های روزانه )
برای پرورش توان نویسندگی و بهتر نوشتن ، باید فراوان بخوانیم و بسیار بنویسیم.
یاد داشت کردن رویداد های روزانه و نوشتن خاطرات ، تمرین مناسبی است که به ما کمک می کند
تا نویسنده ای توا نا بشویم.
1- خاطره اولین روز مدسه خود را در یک بند بنویسید .
دانش آموز عزیز این فعالیت شخصی می باشد.
2- کارهای روز گذشته خود را در یک بند بنویسید .
دانش آموز عزیز این فعالیت شخصی می باشد.
3- ضرب المثل « تاپول داری رفیقتم ، قربان بند کیفتم »را در چهار سطر توضیح دهید.
بعضی ها در دوستی فقط به دنبال سود و منفعت مادی خود هستند . بنابر این تا زمانی که از دوستی
با دیگران سود ببرند به رابطه دوستی ادامه خواهند داد و زمانی که این سود و منفعت وجود نداشته
باشد به راحتی به رابطه دوستی پایان خواهند داد یا رفتار خود را عوض خواهند کرد .اینگونه افراد
اگر دوست در موردی به کمک آن ها نیاز داشته باشد به راحتی نفع خود را در نظر گرفته و به دوست خود کمک نخواهند کرد.